Chương 1: Giới thiệu chung về Xã hội học
1. Sự ra đời của xã hội học
- Xã hội học ra đời vào thế kỷ XIX do nhu cầu nghiên cứu xã hội một cách khoa học
- Auguste Comte được coi là cha đẻ của môn xã hội học (1838)
- Thuật ngữ “Xã hội học” được ghép từ chữ Latin “Socius” (xã hội) và chữ Hy Lạp “Logos” (học thuyết)
2. Nhu cầu ra đời của xã hội học
- Nhu cầu nhận thức xã hội: Hiểu được bản chất mối quan hệ giữa người với người
- Nhu cầu hoạt động thực tiễn: Gắn với quá trình hoạt động thực tiễn của con người
- Nhu cầu phát triển của xã hội: Đáp ứng sự vận động và phát triển của xã hội
3. Đối tượng nghiên cứu của xã hội học
Xã hội học nghiên cứu các mối quan hệ xã hội, các hình thức tổ chức xã hội và tính chất xã hội của con người. Cụ thể:
- Nghiên cứu các cộng đồng xã hội
- Nghiên cứu các hình thức xã hội của sự tồn tại và phát triển của con người
- Nghiên cứu tính chất xã hội của hoạt động đời sống con người
4. Chức năng của xã hội học
- Chức năng nhận thức – lý luận: Giúp hiểu biết về quy luật xã hội
- Chức năng thực tiễn: Ứng dụng lý thuyết vào thực tế
- Chức năng quản lý – thông tin – dự báo: Công cụ quan trọng trong quản lý xã hội
Chương 2: Các lý thuyết xã hội học
1. Lý thuyết vai trò
Lý thuyết vai trò cho rằng hành vi của con người được chỉ đạo bởi những mong đợi của xã hội, phù hợp với các vai trò khác nhau mà họ đảm nhận trong cuộc sống.
2. Lý thuyết chức năng cấu trúc
Xem xã hội như một hệ thống các bộ phận liên quan với nhau, làm việc cùng nhau để duy trì sự ổn định. Các thành phần của xã hội phụ thuộc lẫn nhau.
3. Lý thuyết xung đột
Nhấn mạnh vào sự cạnh tranh giữa các nhóm xã hội để giành quyền lực và tài nguyên. Xung đột được xem là động lực của sự thay đổi xã hội.
Chương 3: Văn hóa và xã hội
1. Khái niệm văn hóa
Văn hóa bao gồm toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử xã hội.
2. Các thành tố của văn hóa
- Giá trị: Những tiêu chuẩn để đánh giá cái đúng-sai, tốt-xấu
- Chuẩn mực: Quy tắc ứng xử được xã hội chấp nhận
- Biểu tượng: Những ký hiệu mang ý nghĩa văn hóa
- Ngôn ngữ: Hệ thống ký hiệu để giao tiếp
Chương 4: Xã hội hóa và tương tác xã hội
1. Khái niệm xã hội hóa
Xã hội hóa là quá trình học hỏi và tiếp thu các giá trị, chuẩn mực, vai trò xã hội để trở thành thành viên của xã hội.
2. Các giai đoạn xã hội hóa
- Xã hội hóa sơ cấp: Diễn ra trong thời thơ ấu
- Xã hội hóa thứ cấp: Diễn ra suốt đời người
3. Các tác nhân xã hội hóa
- Gia đình: Môi trường xã hội hóa đầu tiên và quan trọng nhất
- Nhà trường: Môi trường giáo dục chính thức
- Nhóm bạn bè: Ảnh hưởng đến thái độ và hành vi
- Phương tiện truyền thông: Tác động đến nhận thức và giá trị
Để ôn thi hiệu quả, sinh viên cần nắm vững các khái niệm cơ bản, hiểu rõ mối quan hệ giữa các yếu tố trong xã hội, và có khả năng phân tích các hiện tượng xã hội dựa trên các lý thuyết đã học.
Ôn tập trắc nghiệm Xã hội học
